Το Στόουνχεντζ είναι ίσως το πιο διάσημο προϊστορικό μνημείο του κόσμου. Οι τεράστιες πέτρες του, στοιχισμένες με μαθηματική ακρίβεια στη μέση του πουθενά, στέκουν όρθιες εδώ και πέντε χιλιετίες, προκαλώντας δέος αλλά και αναρίθμητα ερωτήματα.
Ποιοι το έχτισαν; Γιατί; Και, το σημαντικότερο, πώς κατάφεραν να μεταφέρουν ογκόλιθους που ζυγίζουν τόνους, σε μια εποχή που ο τροχός μόλις είχε κάνει την εμφάνισή του;
Οι θεωρίες είναι πολλές. Μία σχολή σκέψης θέλει τη φύση να έχει παίξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο: οι πάγοι που κάλυπταν κάποτε μεγάλο μέρος της Βρετανίας, υποστηρίζουν οι υπέρμαχοί της, παρέσυραν τις πέτρες από την Ουαλία και τις άφησαν στο Σάλσμπερι. Άλλοι, πιο ρομαντικοί ίσως, πιστεύουν ότι ήταν έργο ανθρώπων, οι οποίοι, με ατελείωτη υπομονή και πρωτόγονες μεθόδους, κατόρθωσαν το ακατόρθωτο.
Μέχρι σήμερα, οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε συνεχή αντιπαράθεση. Όμως μια νέα ανακάλυψη έρχεται να γείρει τη ζυγαριά υπέρ της δεύτερης εκδοχής – και μάλιστα με έναν τρόπο που κανείς δεν περίμενε: μέσα από το δόντι μιας αγελάδας.
Ένα εύρημα του 1924 «μίλησε» ξανά
Το 1924, αρχαιολόγοι που δούλευαν κοντά στη νότια είσοδο του Στόουνχεντζ έφεραν στο φως μια κάτω γνάθο αγελάδας. Εκείνη την εποχή το εύρημα θεωρήθηκε απλώς «ένα ακόμη κομμάτι» από την καθημερινή ζωή των πρώτων κατοίκων της περιοχής. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι έναν αιώνα αργότερα θα γινόταν το κλειδί για να λυθεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ανθρωπότητας.
Με σύγχρονη τεχνολογία, ερευνητές ανέλυσαν τον τρίτο γομφίο της αγελάδας, εφαρμόζοντας ισοτοπικές μεθόδους. Μέτρησαν άνθρακα, οξυγόνο, στρόντιο και μόλυβδο, προκειμένου να ανασυνθέσουν όχι μόνο τη διατροφή του ζώου αλλά και τις μετακινήσεις του. Και τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά.
Από την Ουαλία στο Στόουνχεντζ
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο ScienceDirect, η αγελάδα αυτή είχε μεγαλώσει στην Ουαλία – την ίδια περιοχή απ’ όπου πιστεύεται ότι προήλθαν οι περίφημοι «μπλε λίθοι» του Στόουνχεντζ. Το εύρημα αυτό δεν είναι απλώς μια λεπτομέρεια· αποτελεί την πρώτη σαφή απόδειξη ότι ζώα και άνθρωποι μετακινούνταν μεταξύ Ουαλίας και Σάλσμπερι πριν από 5.000 χρόνια.
Η επικεφαλής της έρευνας, καθηγήτρια Τζέιν Έβανς από το Βρετανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, εξηγεί:
«Ένα μικρό θραύσμα από το δόντι μιας αγελάδας μας αποκάλυψε μια απίστευτη ιστορία. Για πρώτη φορά έχουμε χειροπιαστές αποδείξεις μετακίνησης βοοειδών από την Ουαλία και στοιχεία για το πώς ζούσαν και τι έτρωγαν. Μέσα από το δόντι μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε ακόμη και έξι μήνες από τη ζωή της».
Το γεγονός αυτό ενισχύει σημαντικά τη θεωρία ότι οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν αγελάδες ή βόδια ως «μέσα μεταφοράς», προκειμένου να σύρουν τους ογκόλιθους βάρους 3,5 τόνων από την Ουαλία μέχρι το Στόουνχεντζ. Αν ισχύει, τότε μιλάμε για ένα κατόρθωμα μηχανικής και αντοχής που ξεπερνά κάθε φαντασία.
Το μυστήριο συνεχίζεται
Παρά τη νέα αυτή απόδειξη, πολλά παραμένουν άγνωστα. Για ποιο λόγο κατασκευάστηκε το μνημείο; Ήταν τόπος λατρείας; Αστρονομικό παρατηρητήριο; Ένα είδος αρχαίου ημερολογίου; Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη σαφή απάντηση.
Εκείνο που φαίνεται σίγουρο είναι ότι το Στόουνχεντζ δεν ήταν ένα απλό οικοδόμημα. Απαιτούσε τεράστια οργάνωση, κοινωνική συνοχή και, βεβαίως, γνώσεις που δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι υπήρχαν πριν από πέντε χιλιετίες.
Η ανακάλυψη του δοντιού δεν είναι το τέλος της ιστορίας, αλλά μια ακόμη σελίδα στο παζλ που οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να συνθέσουν εδώ και δεκαετίες. Καθώς η τεχνολογία προχωρά, τα «ίχνη» που άφησαν πίσω τους οι πρώτοι κάτοικοι της Βρετανίας μιλούν πιο καθαρά από ποτέ.
