Το στοίχημα της βιωσιμότητας για την ελληνική χειροτεχνία
Μία πρώτη, καταφατική απάντηση στο ερώτημα αν μπορεί η ελληνική χειροτεχνία να σταθεί όρθια με όρους βιωσιμότητας στο σύγχρονο, ανταγωνιστικό περιβάλλον, δίνει η ολοκλήρωση του έργου που ανέλαβε να υλοποιήσει το υπ. Πολιτισμού για την στρατηγική ανασύστασης της χειροτεχνίας που έκλεισε τρία χρόνια από την έναρξή της.
Από την υφαντική της Ηπείρου και της Δυτ. Μακεδονίας μέχρι την ξυλοτεχνία της Κρήτης, της Ανατ. Μακεδονίας και της Ηπείρου, η χειροτεχνία αποτελεί ακόμη και σήμερα μία ζωντανή απόδειξη της δημιουργικής ταυτότητας κάθε τόπου. Πόσο εύκολο είναι όμως εκτός από την απόδειξη αυτή για τη δημιουργική ταυτότητα να αποτελέσει και ένα εφαλτήριο επαγγελματικής ενασχόλησης για το μέλλον; Η απάντηση που επιχειρείται να δοθεί μέσα από το έργο τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάστηκαν χθες σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, παρουσία της υπ. Πολιτισμού κας Μενδώνη, είναι θετική.
Μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια από το 2022 όταν και ξεκίνησε με έναν αρχικό προϋπολογισμό 18 εκ. ευρώ μέχρι και σήμερα έγινε εφικτό να δημιουργηθούν συνολικά 19 δομές κατάρτισης σε οκτώ περιφέρειες της χώρας, με επικέντρωση σε τρεις κλάδους, την υφαντική, την κεραμική και την ξυλοτεχνία. Βασικός στόχος είναι η διαμόρφωση ενός νέου βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης του τομέα της χειροτεχνίας και αφού αυτό επιτευχθεί, να αναδειχθεί μία νέα γενιά χειροτεχνών μέσα από την επαγγελματική κατάρτιση, την επιχειρηματική ενδυνάμωση και τη διεθνή δικτύωση.
Η εικόνα στην Ήπειρο δεν είναι καθόλου καλή στον τομέα της υφαντικής τέχνης, σε αντίθεση με την ξυλογλυπτική. Τα στοιχεία της μελέτης καταγραφής στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος. Παρουσιάστηκαν από τη συντονίστρια του έργου, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γλυκερία Καραγκούνη. Στην Ήπειρο μόνον ο τομέας της ξυλογλυπτικής με βάση το Μέτσοβο είναι εξαιρετικά δραστήριος και ενεργός, σε αντίθεση όμως με την υφαντική, όπου το βασικό πλεονέκτημα όπως αναφέρθηκε, είναι η λειτουργία της Ριζαρείου Σχολής. Από εκεί και ύστερα, αυτό που διαπιστώνεται, είναι πως λειτουργούν μόλις δύο ατομικές επιχειρήσεις και άλλες επτά από μη επιτηδευματίες, ενώ η κα Καραγκούνη έκανε μνεία και στην εξαιρετική δουλειά που γίνεται στη Μονή Καστρίτσας.
Ένα βασικό στοιχείο που προέκυψε στη διαδικασία της καταγραφής των χειροτεχνικών στην Ήπειρο, είναι και η άρνηση της συνεργασίας τόσο απέναντι στους επιστήμονες, όσο και μεταξύ των χειροτεχνών. «Στο Μέτσοβο διαπιστώσαμε πως λειτουργούν δύο φατρίες, που δε μιλούν η μία στην άλλη. Είναι ένα τελείως κλειστό οικοσύστημα με γερασμένους ανθρώπους κατά βάση και μη επιτηδευματίες με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα το ότι δεν επιθυμούν να αναπτύξουν καμία μορφή συνεργασίας», ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Καραγκούνη.
Το καλό παράδειγμα του Μέκειου Οικοτροφείου
Στο Μέτσοβο δημιουργήθηκε η δομή ξυλοτεχνίας με τη συνεργασία του δήμου Μετσόβου, στα Ιωάννινα όμως αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η δομή που αναπτύχθηκε στο Μέκειο Οικοτροφείο, στο οποίο αναφέρθηκαν τόσο η υπ. Πολιτισμού κα Μενδώνη, ο περιφερειάρχης Αλ. Καχριμάνης και η Ειδ. Γραμματέας του Δ.Σ του Μέκειου Νέλλη Τζιμογιάννη.
Για την εξαιρετική σημασία που έχει η διάσωση και ανάδειξη της χειροτεχνίας μίλησε και η δήμαρχος Μετσόβου Μαρία – Χριστίνα Αβέρωφ, τονίζοντας πως και η υφαντική και η ξυλοτεχνία στο Μέτσοβο αντανακλούν τη βαθιά σχέση ανθρώπου και φύσης. «Η χειροτεχνία είναι ένας καθρέφτης της ψυχής μας», ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Αβέρωφ.
Διεθνείς συνεργασίες
Στην ημερίδα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων παρέστη και μίλησε για τη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του προγράμματος η υφυπουργός Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας Μαρία Αναξαγόρα που έχει την αρμοδιότητα του Τμήματος Χειροτεχνίας παρουσιάζοντας καλές πρακτικές από την Κύπρο που η ενασχόληση και για βιοποριστικούς λόγους ξεκίνησε αμέσως μετά την εισβολή του Αττίλα το 1974 έξω από τους προσφυγικούς καταυλισμούς.
Χαιρετισμό στην αρχή της εκδήλωσης απηύθυναν ακόμη ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων πατ. Θωμάς Ανδρέου και ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ξενοφών Μπήτσικας.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
