Συνεχίζοντας μία συζήτηση που είναι πάντα ανοιχτή, για τη δυναμική του λαϊκισμού και τη σχέση που έχει με την ενημέρωση και την πληροφόρηση του κοινού, πιστεύω ότι μία άλλη ματιά στην ανάπτυξη του λαϊκισμού στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται σε διάλογο και με όσα συμβαίνουν και στην Ευρώπη, θα ήταν και η μελέτη της ανάπτυξης όχι τόσο του εθνικισμού, που σαφώς αναπτύσσεται τις δύο τελευταίες δεκαετίες, αλλά του εθνο-κεντρισμού, της πίστης στην εθνική αυτάρκεια και ανατροφοδότηση ως πολιτική απάντηση και στην οικονομική κρίση. Πρόκειται για μία διαδεδομένη αντίληψη που διαπερνά όλο το πολιτικό σκηνικό, αναπτύσσεται όμως έντονα σε δεξιά και συντηρητικά ακροατήρια που τροφοδοτούν κυρίως δεξιά κόμματα. Είναι πολύ χαρακτηριστική μία κοινή αντίληψη ανάμεσα σε συντηρητικούς πολίτες της χώρας μας ότι η κρίση ήταν ευκαιρία για τους ξένους να αγοράσουν την Ελλάδα και τον τόπο επηρεάζοντας και τον ξεχωριστό πολιτισμό της.
Για ένα αριστερόστροφο κοινό που ακολούθησε τελικά περισσότερο τον Αλέξη Τσίπρα, η κρίση ήταν ευκαιρία εμπέδωσης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού σε κάθε περιοχή του πλανήτη και ανάπτυξης των ιδιωτικοποιήσεων και του τραπεζικού κεφαλαίου. Μοιάζουν, αλλά δεν είναι ίδιες αυτές οι προσεγγίσεις. Αλλά και οι δύο, δεν είναι πλήρεις, δεν δίνουν γόνιμες απαντήσεις.
Για την Ελλάδα πάντως ο χρόνος αποδείχτηκε σοφός. Το 2010, το 2014 και το καλοκαίρι του 2015 και οι τρεις πολιτικές πτέρυγες της χώρας κατάλαβαν τελικά ότι η Ελλάδα δεν μπορεί μόνη της και ότι ο φυσικός της χώρος είναι η ενωμένη Ευρώπη. Μπορεί αίτια της κρίσης να είναι και οι πολιτικές λιτότητας ή το σύμφωνο σταθερότητας της ΕΕ και οι υποχρεώσεις για το ευρώ, μπορεί οι κυρίαρχες οικονομικές πολιτικές να μην καταφέρνουν να μειώσουν το χάσμα της αναπτυξιακής ανισότητας και ίσως να εμποδίζουν το μέλλον του Νότου, αλλά εναλλακτική επιλογή εκτός Ευρώπης δεν έχει προκύψει. Και τελικά είναι το έδαφος του πραγματικού, ο ρεαλισμός που απομειώνει τις ευκολίες της πολιτικής- και ευκολία είναι και ο λαϊκισμός-που γειώνει το πολιτικό πρόταγμα πάνω και στις ανάγκες των ανθρώπων.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
