Η μεγάλη απόσταση που καταγράφεται μεταξύ του αριθμού των θανάτων και των γεννήσεων κάθε χρόνο είναι ένας ανησυχητικός δείκτης για τον πληθυσμό. Όχι όμως και χωρίς εξήγηση. Είναι ενδεικτική η αύξηση αυτής της απόστασης μετά το 2010 που σημαίνει ότι υπάρχουν και κοινωνικά κριτήρια που μειώνουν τις γεννήσεις. Αλλά αυτό το στοιχείο δεν χρειάζεται και κάποια υπερανάλυση. Το ξέρουν από μόνοι τους οι άνθρωποι. Ένα ζευγάρι δεν θα κάνει παιδιά αν πρέπει να υπολογίσει έναν μεγάλο αριθμό οικονομικών παραμέτρων σε βάθος χρόνου. Πρέπει να αισθάνεται κάποια σχετική ασφάλεια και να βλέπει προοπτικά ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή όμως είναι ακριβώς η συνθήκη της ευημερίας που χαρακτηρίζει τους σύγχρονους καιρούς μας. Ο πολύς κόσμος δεν νιώθει ότι θα πετύχει τους στόχους της ατομικής και οικογενειακής ευημερίας και αυτό είναι μέρος της ευρύτερης κρίσης που συνοδεύει την οικονομική κρίση. Είναι η μείωση των προσδοκιών.
Έχει σημασία αυτή η κοινωνική εξήγηση γιατί διαδίδονται και άλλες θεωρίες που κάνουν πολύ πιο εξατομικευμένο το θέμα και αποδίδουν ατομικές και μόνο ευθύνες. Όπως ότι οι γυναίκες δεν θέλουν να κάνουν παιδιά «για να ζήσουν τη ζωή τους» ή ότι οι νέοι γενικά δεν θέλουν «να μπουν στα βάσανα». Εμείς μεγαλώσαμε σε μεγαλύτερη φτώχια, λένε πολλοί πιο μεγάλοι, αλλά και οικογένεια κάναμε και πολλά παιδιά. Μπορεί, αλλά δεν είναι ίδιες οι εποχές. Η μεταπολεμική περίοδος ήταν η περίοδος των μεγάλων προσδοκιών και της ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο και αυτό έφερε την έκρηξη των γεννήσεων… κι εμάς τους μπούμερς. Στις μέρες μας κυριαρχεί η πτώση, η εκπτώχευση, η ματαίωση και η καταστροφή, τα χαρακτηριστικά ακριβώς της κρίσης.
Κι επίσης το δημογραφικό πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εθνικό θέμα που απαιτεί «ηρωισμούς». Δεν είναι ήρωας ένας γονιός σε σχέση με κάποιον που δεν έχει παιδιά, αυτό κάποτε πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε. Και οι δύο εργάζονται σκληρά και το όφελος της δουλειάς τους είναι και όφελος της πατρίδας. Και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει μία τέτοια συζήτηση να γυρίσει κατά των γυναικών που πρέπει να κλειστούν στο σπίτι και να κάνουν παιδιά, «όπως παλιά». Παλιά οι γυναίκες αγωνίζονταν για ισότητα και ελεύθερη έκφραση ώστε να ζήσουν όπως θέλουν και όπως μπορούν καλύτερα τη ζωή τους. Κι από αυτούς τους αγώνες των γυναικών ωφελήθηκε επίσης η πατρίδα μας που έγινε μία σύγχρονη χώρα που ξεχωρίζει διεθνώς. Δεν χρειαζόμαστε πισωγυρίσματα.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι τη δύναμη των νέων ανθρώπων και η αλληλουχία των γενεών. Τα όνειρα των νέων ανθρώπων, η τόλμη να δοκιμάζουν το νέο και οι αγώνες τους για μια καλύτερη ζωή, ενδυναμώνουν τις κοινωνίες και συναντιώνται δημιουργικά με τους αγώνες και τις προσπάθειες των μεγαλύτερων. Αυτή η συνάντηση θα έπρεπε να είναι ο στόχος όλων των πολιτικών για το δημογραφικό. Και στη βάση τους η επίλυση των μείζονων κοινωνικών προβλημάτων. Ας μη το ξεχνάμε αυτό.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
