Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η άρνηση της κλιματικής αλλαγής έχει εξελιχθεί σε καμπάνιες που επικεντρώνονται στην αποδόμηση λύσεων
Η εκτεταμένη παραπληροφόρηση για το κλίμα μετατρέπει την κρίση σε καταστροφή, σύμφωνα με νέα έκθεση, η οποία διαπίστωσε ότι η δράση για το κλίμα εμποδίζεται και καθυστερεί εξαιτίας των ψευδών και παραπλανητικών πληροφοριών που προέρχονται από εταιρείες ορυκτών καυσίμων, δεξιούς πολιτικούς αλλά και ορισμένα κράτη.
Η έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για το Περιβάλλον της Πληροφορίας (Ipie) ανέλυσε 300 μελέτες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η άρνηση της κλιματικής αλλαγής έχει εξελιχθεί σε καμπάνιες που επικεντρώνονται στην αποδόμηση λύσεων, όπως οι ψευδείς ισχυρισμοί ότι η ανανεώσιμη ενέργεια προκάλεσε τη μεγάλη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία. Τα διαδικτυακά bots και τα τρολ ενισχύουν σημαντικά τις ψευδείς αφηγήσεις, λένε οι ερευνητές, παίζοντας βασικό ρόλο στην προώθηση των ψεμάτων για το κλίμα. Οι ειδικοί αναφέρουν επίσης ότι πολιτικοί ηγέτες, δημόσιοι υπάλληλοι και ρυθμιστικές αρχές γίνονται όλο και περισσότερο στόχοι με σκοπό την καθυστέρηση της δράσης για το κλίμα.
Η παραπληροφόρηση για το κλίμα – ο όρος που χρησιμοποιεί η έκθεση για σκόπιμες και ακούσιες ψευδείς πληροφορίες – αποτελεί όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα. Την περασμένη Πέμπτη, η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κλιματική αλλαγή, Ελίζα Μοργκέρα, ζήτησε να ποινικοποιηθούν η παραπληροφόρηση και το «πράσινο ξέπλυμα» (greenwashing) για τα οποία ευθύνεται η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Το Σάββατο, η Βραζιλία, που φιλοξενεί την επερχόμενη σύνοδο για το κλίμα Cop30, θα συγκεντρώσει τα κράτη για να στηρίξουν μια ξεχωριστή πρωτοβουλία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης για το κλίμα.
«Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα», δήλωσε ο Δρ. Κλάους Τζένσεν από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, συν-συγγραφέας της έκθεσης του Ipie.
«Αν δεν έχουμε τη σωστή πληροφορία διαθέσιμη, πώς θα ψηφίσουμε για τους σωστούς σκοπούς και πολιτικούς, και πώς οι πολιτικοί θα μεταφράσουν τα ξεκάθαρα στοιχεία σε αναγκαίες δράσεις; Δυστυχώς, νομίζω πως οι κακοί παράγοντες είναι ακόμη πολύ ενεργοί και πιθανόν έχουν το πάνω χέρι τώρα» πρόσθεσε.
«Έχουμε περίπου πέντε χρόνια για να μειώσουμε τις εκπομπές κατά το ήμισυ και μέχρι το 2050 να α επιτύχουμε την ουδετερότητα άνθρακα. Εάν δεν έχουμε τις σωστές πληροφορίες, δεν θα τα καταφέρουμε. Οπότε η μετατροπή της κλιματικής κρίσης σε κλιματική καταστροφή είναι πιθανή, εκτός αν διαχειριστούμε το πρόβλημα της ακεραιότητας των πληροφοριών για το κλίμα» εξήγησε ο Τζένσεν.
Η Μοργκέρα τόνισε στην πρόσφατη έκθεσή της ότι τα κράτη οφείλουν να «απαλλάξουν» τα συστήματα πληροφόρησης από την επιρροή των ορυκτών καυσίμων, έπειτα από δεκαετίες συστηματικής παραπληροφόρησης από τη συγκεκριμένη βιομηχανία. Είπε επίσης ότι τα κράτη πρέπει να «ποινικοποιήσουν την παραπληροφόρηση και το πράσινο ξέπλυμα που κάνει η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων» και να «ποινικοποιήσουν τα μέσα ενημέρωσης και τις διαφημιστικές εταιρείες για την ενίσχυση της παραπληροφόρησης».
Πρωτοβουλίες του ΟΗΕ
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ζήτησε τον Ιούνιο του 2024 την απαγόρευση της διαφήμισης από εταιρείες ορυκτών καυσίμων, αποκαλώντας τις εταιρείες «νονούς του κλιματικού χάους». Ο ΟΗΕ ηγείται μιας διεθνούς πρωτοβουλίας με την ονομασία «Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ακεραιότητα της Πληροφορίας σχετικά με την Κλιματική Αλλαγή». Στις επικείμενες διαπραγματεύσεις για το κλίμα στη Βόννη, η Βραζιλία θα ηγηθεί πρωτοβουλίας που ζητά αυστηρότερα μέτρα κατά της παραπληροφόρησης για την κλιματική αλλαγή, με χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Χιλή και το Μαρόκο να έχουν ήδη δηλώσει συμμετοχή.
Πρόκειται για μια εμπεριστατωμένη ανάλυση από το Ipie, που εξετάζει ποιοι βρίσκονται πίσω από την παραπληροφόρηση για το κλίμα, πώς αυτή διασπείρεται, ποια είναι η επιρροή της και ποιες στρατηγικές μπορούν να εφαρμοστούν για την καταπολέμησή της.
«Οι παραπλανητικές πληροφορίες έχουν υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη του κλίματος και σε άλλους βασικούς κοινωνικούς θεσμούς. Αυτή η κρίση στην ακεραιότητα της πληροφορίας επιδεινώνεται και επιβαρύνει την κλιματική κρίση» αναφέρει η έκθεση.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων έχει υιοθετήσει μια στρατηγική «διπλής παραπλάνησης»: αφενός, αρνείται την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, αποκρύπτει την ευθύνη της και παρεμποδίζει τις σχετικές δράσεις, και αφετέρου, καταφεύγει σε πρακτικές «greenwashing» για να εμφανιστεί ως περιβαλλοντικά υπεύθυνη. Η έκθεση αναφέρει ότι και άλλοι τομείς έχουν προωθήσει την παραπληροφόρηση για το κλίμα: εταιρείες ηλεκτρισμού στις ΗΠΑ, η κτηνοτροφία, οι αερομεταφορές, ο τουρισμός και τα fast food.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει αποκαλέσει την επιστήμη του κλίματος «μεγάλη απάτη» αναγνωρίζεται ως βασικός παράγοντας επιρροής, «του οποίου οι λογικές πλάνες, οι αβάσιμες δηλώσεις και η επιλεκτική επιλογή ευρημάτων αναμεταδίδονται εκτενώς από άλλους χρήστες κοινωνικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων πολλών λογαριασμών bots». Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν χρησιμοποιήσει «φάρμες τρολ» για τη διάδοση παραπληροφόρησης σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
Ωστόσο, ο Τζένσεν δήλωσε ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Συμμαχίες της βιομηχανίας και συντηρητικών δεξαμενών σκέψης στοχεύουν στην παραπληροφόρηση εκείνων που λαμβάνουν αποφάσεις. Αυτοί οι δεσμοί είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί γιατί πρόκειται σχεδόν για συνωμοσία» δήλωσε.
Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα «αντιτίθενται ενεργά στην επιστήμη του κλίματος», αναφέρει η έκθεση, συμπεριλαμβανομένων του AfD στη Γερμανία, του Vox στην Ισπανία και του Εθνικού Συναγερμού στη Γαλλία. Μέσα ενημέρωσης με συντηρητικές ή δεξιές πολιτικές ιδεολογίες δίνουν προτεραιότητα και ενισχύουν την άρνηση, τον σκεπτικισμό και τις θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την έκθεση.
Μέτρα για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης γύρω από το κλίμα περιλαμβάνουν τη θέσπιση κανονισμών για τη βελτίωση της εποπτείας του περιεχομένου από τις εταιρείες κοινωνικών δικτύων — όπως συμβαίνει με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες — καθώς και την υποχρέωση των εταιρειών ορυκτών καυσίμων να δημοσιεύουν τυποποιημένες δηλώσεις σχετικά με τις εκπομπές τους. Ο Τζένσεν ανέφερε ότι ορισμένες νομικές διαδικασίες κατά διακινητών παραπληροφόρησης για το κλίμα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Σε βάθος χρόνου, η ενίσχυση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης θα επέτρεπε στους πολίτες να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν την παραπληροφόρηση.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, καθώς μέχρι στιγμής η πλειονότητα των μελετών αφορά αγγλόφωνη παραπληροφόρηση και δυτικές χώρες — με μόλις μία από τις 300 μελέτες να εστιάζει στην Αφρική.
ΠΗΓΗ: Guardian
