Η κλιματική αλλαγή συνδέεται με εκατοντάδες μολυσματικές ασθένειες που χτυπούν το ανθρώπινο είδος
Η κλιματική αλλαγή, δεν επηρεάζει απλώς το κλίμα. Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες, μαζί τους αυξάνεται και ο αριθμός των κρουσμάτων μολυσματικών ασθενειών.
Ιοί όπως ο SARS, ο MERS, ο Ζίκα, και ο ιός του Δυτικού Νείλου έκαναν την εμφάνισή τους στο πρόσφατο παρελθόν. Και τώρα ο SARS-COV-2 με την COVID-19, η ευλογιά των πιθήκων και ο ιός της πολιομυελίτιδας απειλούν εκ νέου τη δημόσια υγεία.
Αυτό δεν είναι τυχαίο. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο στο Nature Climate Change, οι ερευνητές προσπάθησαν να κατανοήσουν τη σχέση μεταξύ των μεγάλων περιβαλλοντικών αλλαγών που συνδέονται με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και των κρουσμάτων 375 ανθρώπινων μολυσματικών ασθενειών που προκαλούνται από ιούς, βακτήρια και άλλα παθογόνα.
Όπως διαπίστωσαν ότι το 58% αυτών των απειλών για τη δημόσια υγεία υποδαυλίζεται από την κλιματική αλλαγή. Ανάμεσα στις αλλαγές που επιχείρησαν να συσχετίσουν οι ερευνητές ήταν η υπερθέρμανση του πλανήτη, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι καταιγίδες, οι πλημμύρες, η ξηρασία και τα κύματα καύσωνα.
«Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία είναι εδώ», λέει ο Δρ Vishnu Laalitha Surapaneni, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. ]Και μας επηρεάζουν εδώ και τώρα.»
Οι ιοί και άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί δεν γίνονται καλύτεροι σε υψηλότερες περιβαλλοντικές θερμοκρασίες, λένε οι επιστήμονες. Αντίθετα, είναι πιο πιθανό, τα ζώα-ξενιστές που μολύνουν να επηρεάζονται από την αλλαγή του κλίματος. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες, για παράδειγμα, διευρύνουν τη γεωγραφική ακτίνα που ζουν και κινούνται πολλά πλάσματα που μεταφέρουν παθογόνους μικροργανισμούς -συμπεριλαμβανομένων εντόμων όπως τα κουνούπια.
«Καθώς μετακινούνται για να βρουν καλύτερα κλίματα, δίνονται περισσότερες ευκαιρίες για τους ιούς να μεταπηδήσουν σε κάποια θηλαστικά και στη συνέχεια από κάποια από αυτά τα θηλαστικά στον άνθρωπο», λέει η Gigi Gronvall, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Ασφάλειας Υγείας του Johns Hopkins στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Bloomberg. Με τον ίδιο τρόπο που οι αυτοκινητόδρομοι, τα αεροπλάνα και τα τρένα συνδέουν απομακρυσμένα μέρη του κόσμου, αυτά τα ζώα μεταφέρουν τα μικροβιακά τους φορτία σε νέα μέρη.
Οι ασθένειες που μεταδίδονται από τσιμπούρια είναι ένα παράδειγμα των επιπτώσεων του κλίματος στην ανθρώπινη υγεία. Με τη άνοδο των θερμοκρασιών, το κατάλληλο περιβάλλον για τα τσιμπούρια επεκτείνεται βορειότερα, στον Καναδά και ακόμη και στη Νέα Σκωτία. Σε κανένα από τα δύο μέρη δεν είχαν αναφερθεί κρούσματα της νόσου του Lyme, η οποία μεταφέρεται από τσιμπούρια, μέχρι το 2002.
Η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεάνιων υδάτων επιτρέπει επίσης την ανάπτυξη επικίνδυνων παθογόνων μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των σαρκοφάγων βακτηρίων του γένους Vibrio. Οι μολύνσεις από αυτά τα βακτήρια έχουν πρόσφατα αυξηθεί – όχι μόνο όταν φυσικές κλιματικές καταστροφές όπως οι τυφώνες σαρώνουν την ξηρά και φέρνουν τα μολυσμένα νερά σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους, αλλά και όταν άνθρωποι με εκτεθειμένα κοψίματα ή πληγές επιχειρούν να μπουν σε ωκεανούς, οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε γόνιμα νερά για την ανάπτυξη βακτηρίων.
Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από το περιοδικό Lancet το 2021, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων σε θέματα υγείας και κλίματος από 43 ακαδημαϊκά ινστιτούτα και οργανισμούς του ΟΗΕ ανέλυσε μετρήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των παθογόνων μικροοργανισμών. Η έκταση της ακτογραμμής στην οποία ευδοκιμούν πλέον τα vibrio έχει αυξηθεί κατά 25% στα βορειοανατολικά των ΗΠΑ και κατά 4% στον βορειοδυτικό Ειρηνικό.
Με την υπερθέρμανση του πλανήτη, τα κουνούπια εισχωρούν επίσης βορειότερα από ό,τι είχαν καταφέρει ποτέ στο παρελθόν. Ασθένειες που μεταφέρουν, όπως ο δάγκειος πυρετός, έχουν αναφερθεί πολύ έξω από τις τυπικές τροπικές περιοχές τους σε μέρη όπως η Νέα Υόρκη – και είναι ανησυχητικό ότι τα κρούσματα δεν προέρχονται πάντα από ταξιδιώτες, αλλά συχνά από μολυσμένα κουνούπια που κυκλοφορούν στην περιοχή.
Άλλα παθογόνα που μεταφέρουν αυτά τα έντομα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που ευθύνονται για τον ιό Ζίκα και τον κίτρινο πυρετό, αναφέρονται επίσης σε μέρη του κόσμου όπου δεν ήταν προηγουμένως συνηθισμένα. Η έκθεση του Lancet έδειξε ότι σε ορισμένες χώρες με χαμηλότερο εισόδημα στις οποίες είναι γνωστό ότι τα κουνούπια ευδοκιμούν, η χρονική περίοδος κατά την οποία τα έντομα είναι πλέον ενεργά έχει αυξηθεί κατά 39% μεταξύ 1950-1959 και 2010-2019.
Ενώ τα κουνούπια γενικά ευδοκιμούν σε υγρά κλίματα, οι υψηλότερες θερμοκρασίες που προκαλούν ξηρασία μπορούν επίσης να ευνοήσουν ορισμένες ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως η νόσος του Δυτικού Νείλου. Υπό ξηρότερες συνθήκες ξηρασίας, τα πτηνά -ένας από τους ρυθμιστές των πληθυσμών των κουνουπιών- τείνουν να συγκεντρώνονται στις λίγες περιοχές όπου υπάρχει διαθέσιμο νερό, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για τα κουνούπια να εξαπλωθο’θν και να βρουν νέους ξενιστές.
Οι νυχτερίδες, επίσης, επεκτείνονται σε νέα εδάφη καθώς ανταποκρίνονται στην πίεση της κλιματικής αλλαγής. Η άνοδος της θερμοκρασίας τις εξωθεί να αναζητήσουν πιο ευνοϊκά κλίματα και η μεγαλύτερη μετακίνησή τους αυξάνει τις πιθανότητες αλληλεπίδρασης με ανθρώπους και εξάπλωσης ασθενειών, όπως οι κορωνοϊοί. «Υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ανάμειξη πληθυσμών ζώων που δεν είχαν αναμειχθεί στο παρελθόν», λέει ο Gronvall.
Η κατανόηση αυτών των μεταβαλλόμενων συμπεριφορών και ενδιαιτημάτων, απαιτεί να συνειδητοποιήσουμε ότι η υγεία ενός είδους είναι στενά συνδεδεμένη με την υγεία όλων των ειδών. Οι επιστήμονες λένε ότι η αφιέρωση περισσότερων πόρων στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιοί, τα βακτήρια και άλλα παθογόνα κυκλοφορούν μεταξύ διαφορετικών ειδών ζώων είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα πώς οι συμπεριφορές τους μπορούν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία.
«Είναι πραγματικά δύσκολο να χτιστούν γέφυρες μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων», όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ και η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος ή το Υπουργείο Γεωργίας, λέει ο Gronvall. «Αλλά θα χρειαστούμε μια πολύ πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση ερευνητικών ερωτημάτων που όλοι συμφωνούν ότι είναι σημαντικά».
Με πληροφορίες από Time
