Όσοι είναι λίγο πιο ψιλιασμένοι από τα περί ιστορίας, ανησυχούν μήπως την ξαναπατήσουμε στην Ευρώπη όπως πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε που οι μεγάλες δυνάμεις προσπαθούσαν με την πολιτική κατευνασμού να κερδίσουν χρόνο, αλλά αποδείχτηκε ότι αυτό έδινε ακόμα περισσότερο χώρο στους Ναζί για να διαλύσουν τον κόσμο. Ή και πιο πριν, όταν λαϊκές δυνάμεις, ακόμα και πολιτικοί γοητεύονταν από τους φασίστες τύπου Μουσολίνι ή και ελληνικές εκδοχές του και μείωναν τις αντιστάσεις τους στην πτώση της δημοκρατίας.
Παρ’ όλα αυτά οι ιστορικές αναγωγές ενέχουν τον κίνδυνο να χάσουμε τη σύγχρονη πραγματικότητα. Να νομίζουμε ότι καταλαβαίνουμε τι γίνεται ενώ στην πράξη τελικά δεν κάνουμε τίποτα για όσα γίνονται και συμβαίνουν.
Ισχύει ο τίτλος εκείνης της γλυκιάς κωμωδίας «Ενώ εσύ κοιμόσουν». Εμείς καθόμαστε και διαβάζουμε ιστορία την ώρα που γύρω μας γίνεται χαμός.
Και δεν φταίει προφανώς το διάβασμα. Αντίθετα πρέπει να διαβάζουμε ακόμα περισσότερο. Όχι όμως μόνο ιστορία, αλλά και ποίηση και λογοτεχνία και φιλοσοφία και άλλες επιστήμες. Γιατί τότε μόνο θα καταλάβουμε για πόσα είναι ικανός ένας άνθρωπος. Ικανός για τα καλύτερα και τα χειρότερα.
ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
